Zaburzenia oddychania

Zaburzenia oddychania to nieprawidłowości odnoszące się do szeregu cech, które uznaje się za standardowe wartości związane właśnie z mechanizmem oddychania u dorosłego, zdrowego człowieka. Taki stan może powodować szereg czynników, w tym np. zmiany anatomiczne górnych dróg oddechowych – np. skrzywienie przegrody nosowej. Każde odchylenie od pożądanych wartości może powodować szereg niebezpiecznych konsekwencji dla zdrowia, a nawet życia. W skutecznym leczeniu największe znaczenie ma szybkie działanie, dlatego jak najprędzej powinno się zgłosić do specjalisty otolaryngologa.

Standardowo uznaje się, że w ciągu minuty, w stanie spoczynku, dochodzi do 12 – 17 wdechów i wydechów w ciągu minuty, przy czym wydech jest dłuższy niż wdech. Znaczenie ma również tor oddychania, czyli określenie, które mięśnie odgrywają największą rolę w procesie oddychania. W przypadku kobiet mówi się o torze piersiowym, czyli znaczącą rolę odgrywają mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne. Natomiast w przypadku mężczyzn jest to tor brzuszny, oddech oparty jest na przeponie. Wszystkie odchylenia od wspomnianych powyżej norm można określić jako zaburzenia oddychania.

Jakie są rodzaje zaburzenia oddychania?

Zaburzenia oddychania można podzielić na kilka typów:

• przyśpieszony oddech: ilość oddechów na minutę przekracza normę. Może pojawić się podczas wysiłku fizycznego lub pod wpływem emocji i mieć charakter przejściowy. Może być to jednak skutek wielu chorób – płuc, serca, niedokrwistości, gorączki,
• zwolniony oddech: ilość oddechów na minutę jest niższa niż norma. Taka sytuacja może być bardzo niebezpieczna dla organizmu, ponieważ może prowadzić do niedotlenienia. Zwolniony oddech może być skutkiem zatrucia, chorób metabolicznych, chorób mózgu,
• zaburzenia oddychania powodowane przez zmiany w górnych drogach oddechowych (nosie): o tym rodzaju można mówić, górne drogi oddechowe nie są drożne przez skrzywienie przegrody, polipy lub przerost małżowin nosowych dolnych. Może to powodować chrapanie, bezdechy senne, przemęczenie, bóle głowy, migreny, a w zaawansowanym etapie nawet nadciśnienie, zawał lub udar,
• płytki oddech: może towarzyszyć bardzo poważnym chorobom, jak późne stadium nowotworowe lub niewydolność oddechowa,
• pogłębienie oddechu: gdy związane jest z wysiłkiem fizycznym, jest to normalny stan. Jako stan chorobowy może towarzyszyć śpiączce ketonowej, występującej u cukrzyków,
• oddech wzdychający: oddech przerywany jest głębokimi wdechami, charakterystyczny dla osób z nerwicą,
• oddech tzw. Biota: jest to oddech nieregularny, płytki i szybki z okresami bezdechów. Oddechy są nieregularne, różnią się głębokością i częstotliwością. Zalicza się go jako zaburzenia oddychania podczas snu. Może pojawić się w przypadku np. uszkodzenia ośrodkowego układu oddechowego,
• oddech tzw. Cheyne’a-Stokesa: to bezdechy, które trwają kilkanaście sekund, po czym oddech jest coraz szybszy, aż zaczyna zwalniać aż do kolejnego bezdechu,
• oddech paradoksalny: o tej przypadłości mówi się, gdy dochodzi do zapadania się klatki piersiowej przy wdechu,
• zmiana toru oddychania.

Zaburzenia oddychania mogą wynikać z problemów zlokalizowanych w górnych drogach oddechowych, jak np. z wady anatomicznej, urazu, ciała obcego, czy zapalenia. Mogą też być związane z dolnymi drogami oddechowymi, np. chorobami oskrzeli i płuc. Czasem zaburzenia oddychania są spowodowane zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym, do których mogło dojść np. w wyniku doznanego urazu głowy, zatrucia lekami czy innymi środkami chemicznymi – mówi dr hab n. med. Dmitry Tretiakow, specjalista laryngolog (otolaryngolog).

Rozpoznawanie zaburzeń oddychania

Jeżeli masz jakiekolwiek objawy zaburzeń oddychania, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem laryngologiem, szczególnie jeżeli dolega Ci przewlekły katar, ból zatok, chrapanie, bezdechy senne, czy ciągłe uczucie zatkanego nosa. Ignorowanie tych dolegliwości może mieć wiele niebezpiecznych konsekwencji.

Zaniepokoić powinny nas wszelkie odchylenia od normy. Zbyt częste lub rzadkie oddechy, zbyt głębokie, płytkie, nieregularne, bezdechy senne (zaburzenia oddychania w czasie snu). Szczególnie niebezpieczne mogą okazać się zaburzenia oddychania u dzieci oraz zaburzenia oddychania u noworodka.

Oczywiście mowa tu o sytuacji, w której znajdujemy się w spoczynku i nie jesteśmy narażeni na silne emocje. W takim wypadku należy się skonsultować z lekarzem.

Zespół zaburzeń oddychania – leczenie

Jeżeli podejrzewasz, że cierpisz na zaburzenia oddychania, leczenie powinno rozpocząć się jak najszybciej, dlatego nie zwlekaj z umówieniem się do lekarza – specjalisty otolaryngologa w przypadku wad anatomicznych nosa, który udzieli Ci fachowej pomocy. Współczesna laryngologia dysponuje szeregiem metod, a w tym nowoczesnych zabiegów, które pomogą skutecznie zlikwidować zaburzenia oddychania wynikające ze zmian w obrębie nosa, a które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Pamiętaj, zaburzenia oddychania można skutecznie leczyć, a im szybciej podejmiemy odpowiednie kroki, tym lepiej.

Zgłaszając się do lekarza z zaburzeniami oddychania, wizyta rozpocznie się od szczegółowego wywiadu, który będzie dotyczył nie tylko samych zaburzeń, ale też innych chorób oraz np. przyjmowanych leków. Kolejnym krokiem jest badanie pacjenta – podstawowe to osłuchanie klatki. Następnie zlecona jest dalsza diagnostyka.

W przypadku borykania się z takimi zaburzeniami, w pierwszej kolejności powinno się zasięgnąć porady lekarza rodzinnego, pulmonologa lub anestezjologia. Jeżeli wynikają one z wad anatomicznych w obrębie nosa – ze specjalistą laryngologiem. W przypadku zaburzeń oddychania szybkie rozpoznanie i skuteczne leczenie mają fundamentalne znaczenie. Problemy tego typu mogą mieć nieodwracalny wpływ na nasze zdrowie i życie, prowadząc do poważnych chorób, a nawet śmierci.

Gdy zaburzenia oddychania powodowane są przez upośledzenie drożności nosa, będące efektem np. skrzywienia przegrody nosowej lub przerostu małżowin nosowych, najskuteczniejszym rozwiązaniem będą profesjonalne zabiegi. Polecamy przede wszystkim septoplastykę oraz mukotomię (konchoplastykę).

Bibliografia

1. Buczyłko K: Non-allergic rhinitis. Advances in Dermatology and Allergology [w:] „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 2009, s. 369-371
2. Dąbrowski P: Nasal obstruction – causes, diagnosis, and treatment [w:] „Lekarz POZ”, 2017, s. 19-28
3. Nogala H, Bartochowska A, Tokarski M: Foreign body of the nose and paranasal sinuses – case report [w:] „Postępy w chirurgii głowy i szyi”, 2015, 30-32
4. Samoliński B, Komorowski J: Treatment of rhinitis [w:] „Przewodnik Lekarza”, 2006, 42-49