Katar spływający do gardła (ang. Post-nasal drip syndrom)

Katar spływający do gardła to dokuczliwa i przykra dolegliwość, przy której nadmiar wydzieliny bądź bardzo gęsta wydzielina z nosa, transportowana w sposób naturalny w kierunku gardła zaczyna być odczuwalna przez pacjenta. W efekcie powstaje nieprzyjemne wrażenie ciągłej przeszkody w gardle, zawadzania w gardle, chrypki, charczenia oraz potrzeba wypluwania i odkasływania. Taki przedłużający się stan może predysponować do pojawienia się infekcji np. zatok lub gardła.

Skąd bierze się spływająca wydzielina do gardła?

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn pojawienia się spływającej wydzieliny do gardła. Najczęstsze z nich to:

• alergiczny lub niealergiczny nieżyt nosa,
• zapalenie zatok nosa,
• infekcje górnych dróg oddechowych,
• przerost migdałków,
• skrzywienie przegrody nosa,
• choroba refluksowa przełyku i żołądka (GERD, refluks przełykowo-krtaniowy, przełykowo-gardłowy).

Katar spływający do gardła – objawy

Katar spływający do gardła może wiązać się z następującymi objawami:

• kaszel – w tym przewlekły i napadowy,
• nieświeży oddech,
• obrzęk błony śluzowej nosa,
• drapanie w gardle,
• świszczący oddech,
• trudności z oddychaniem,
• potrzeba ciągłego połykania wydzieliny zalegającej w gardle,
• nudności.

U dzieci ten problem najłatwiej rozpoznać po ciągłej chrypce i odkasływaniu, częstym nawrotom infekcji górnych dróg oddechowych. Dorosłe osoby bardzo często odczuwają konieczność wypluwania wydzieliny.

Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Kiedy spływający katar utrzymuje się dłużej niż 3 – 4 miesiące, mówimy o Zespole przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Przyczyny są tu te same, co w przypadku spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła przez krótszy okres (np. nieżyt nosa, krzywa przegroda, refluks przełyku).

Przewlekle spływający katar musi zostać trafnie zdiagnozowany podczas badania laryngologicznego. Powinno ono obejmować badanie laryngologiczne nosa oraz nosogardła, a także badanie mikrobiologiczne górnych dróg oddechowych. Istotne jest odnalezienie przyczyn problemu, gdyż jego wyleczenie jest konieczne dla skutecznego pozbycia się spływającej wydzieliny po gardle. Niedoleczony katar spływający do gardła może mieć liczne powikłania. Zalicza się do nich chociażby przewlekłe zapalenie zatok, a nawet problemy ze swobodnym oddychaniem oraz ze snem.

Spływająca wydzielina po gardle to mało specyficzny objaw, mogący występować na przykład u palaczy papierosów czy osób pracujących w warunkach szkodliwych. Czasem jego przyczyną są choroby, jak np. alergiczny nieżyt nosa, ostre i przewlekłe zapalenie zatok nosa, refluks przełykowo-gardłowy lub żołądkowo-przełykowy, niektóre choroby metaboliczne – mówi dr hab n. med. Dmitry Tretiakow, specjalista laryngolog (otolaryngolog).

Jak leczyć spływający katar?

Wydzielina spływająca po gardle leczona jest przede wszystkim przyczynowo. Dlatego fundamentalne znaczenie ma trafna diagnostyka. W przypadku alergików konieczne będzie unikanie alergenów, stosowanie preparatów na alergię lub odczulanie.

Jeżeli problem wynika np. z wad anatomicznych (np. krzywa przegroda), trzeba będzie je skorygować. Kiedy w miarę możliwości poradzimy sobie z przyczynami problemów, a katar spływający do gardła nie ustępuje, można wdrożyć leczenie objawowe. W zależności od indywidualnych potrzeb lekarz może zalecić różne preparaty do stosowania miejscowego lub doustnego.

Domowe sposoby na spływający katar do gardła

Istnieje kilka sposobów na złagodzenie kataru spływającego do gardła. Sprawdzą się one nawet u małych dzieci, ale można je z powodzeniem stosować także u dorosłych. W przypadku niedrożności nosa ulgę przyniesie spanie na boku, przy czym głowa powinna być nieco wyżej. W ten sposób powinno się również układać dzieci do snu. Leżąc płasko na plecach katar spływa do gardła, w takiej pozycji natomiast usuwanie wydzieliny będzie ułatwione.

Jednym z popularniejszych rozwiązań są krople na katar dostępne w aptece. Działają one obkurczająco na śluzówkę, dzięki czemu błyskawicznie likwidują uczucie zatkania. Jednakże mogą uzależniać i prowadzić do przewlekłego nieżytu nosa. Dlatego należy stosować je w niewielkich ilościach i maksymalnie przez kilka dni.

Świetną alternatywą są dostępne w aptece, gotowe roztwory soli fizjologicznej lub soli morskiej. Bardzo dobrze oczyszczają nos, a przy tym nie uzależniają i nie przesuszają błony śluzowej. Wręcz przeciwnie, nawilżają ją, dzięki czemu przynoszą szybką ulgę.
Pierwszym sposobem są inhalacje, które można wykonywać nawet u dzieci 8- i 10-miesięcznych, jednakże dziecko musi być w stanie pewnie siedzieć, żeby nie zrobić sobie krzywdy. Ponadto należy przez cały czas go pilnować. Cały zabieg jest jednak bardzo prosty do przeprowadzenia. Do dwóch litrów gorącej wody dodajemy łyżkę soli kuchennej. Taki roztwór pomaga rozrzedzić i usunąć wydzielinę z nosa, a także nawilża śluzówkę. Jako dobrą alternatywę można skożystać z soli fizjologicznej, którą można nabyć w aptece bez recepty.

Dodatkowo możemy też zastosować olejek eteryczny – np. miętowy. Sprawdzi się on doskonale, ale tylko u dorosłych i dzieci powyżej 3. roku życia. Olejków nie należy też stosować u alergików. Inhalacja powinna trwać po kilka minut, kilka razy dziennie.Łagodząco na wszystkie postacie kataru działa stosowanie maści majerankowej. Należy smarować nią okolice nosa, nie wprowadzając jej do wnętrza. Zadziała ona łagodząco na podrażnioną skórę. Ponadto ułatwi oczyszczanie nosa.

Bibliografia

1. Dąbrowski P: Nasal obstruction – causes, diagnosis, and treatment [w:] „Lekarz POZ”, 2017, s. 19-28
2. Emeryk A, Bartkowiak-Emeryk M, Kowalska M: Definition, classification and epidemiology of allergic rhinitis [w:] „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 2012, s. 1-5
3. Emeryk A, Bartkowiak-Emeryk M, Wojas O, Samoliński B: Allergic rhinitis and other diseases [w:] „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 2012, s. 13-18
4. Krzych-Fałta E, Samoliński B: Polskie standardy leczenia alergicznego nieżytu nosa [w:] „Lekarz POZ”, 2016, 58-60
5. Mielcarek-Kuchta D, Leszczyńska M: Nieżyty nosa [w:] „Przewodnik Lekarza”, 2003, s. 103-109
6. Samoliński B, Szczęsnowicz-Dąbrowska P, Hałat Z, Krajewski M, Rzepkowska M: Schorzenia błony śluzowej nosa – zasady diagnostyki i terapii [w:] „Przewodnik Lekarza”, 2004, 28-39