Katar sienny

Katar sienny to bardzo powszechna dolegliwość, będąca reakcją organizmu na kontakt z alergenami. Szacuje się, że problem ten dotyczy nawet 25% Polaków, a odsetek ten rośnie z roku na rok. W przypadku większości pacjentów taka reakcja pojawia się w okresie wiosenno – letnim. Świadczy to o uczuleniu na pyłki roślin. Całoroczny katar sienny może być objawem alergii na roztocza lub sierść.

Katar sienny – objawy

Na podstawie analizy objawów, katar sienny można odróżnić od np. kataru infekcyjnego. Katar sienny tylko na pierwszy rzut oka przypomina przeziębienie. Wyjątkiem są dzieci, co wynika z częstego zapadania na infekcje – nawet 10 razy w roku. Jednakże nawet w tym przypadku można wyróżnić cechy, które pomogą w zdiagnozowaniu kataru siennego.

Katar sienny jest zawsze wodnisty i przezroczysty. W przeciwieństwie do przeziębienia trwa dłużej niż tydzień lub też często powraca. Katar sienny charakteryzuje się również kichaniem oraz objawami w okolicach oczu: łzawieniem, przekrwieniem, zaczerwienieniem, zapaleniem spojówek oraz spuchnięciem.

Katar sienny – przyczyny

Katar sienny to sposób naszego organizmu na radzenie sobie z alergenami wziewnymi. W ten sposób układ odpornościowy reaguje na substancje, które uważa na niebezpieczne i obce. Białe krwinki produkują przeciwciała, których funkcją jest walka właśnie ze wszystkimi substancjami, które zostaną uznane przez organizm za szkodliwe. Przeciwciała reagują w takiej sytuacji produkcją histaminy, co objawia się właśnie katarem siennym.

Największą grupę alergenów stanowią pyłki roślin. Są to drobinki, których średnica nie przekracza 0,25 mm. Najwięcej w powietrzu unosi się ich w okresie wiosenno-letnim. Wówczas rośliny dążą do zapłodnienia i pyłki są przenoszone są przez wiatr, a my mamy z nimi kontakt.

Do najczęściej uczulających należą:

• Olcha: pyli na początku wiosny,
• Pokrzywa: okres pylenia trwa od połowy czerwca do końca sierpnia,
• Bylica: pyli od połowy czerwca do końca sierpnia,
• Topola: pyli na początku wiosny.

Pyłki roślin to nie jedyne alergeny wziewne. Wiele osób uczulonych jest na pleśń, której zarodniki również znajdują się w powietrzu, poszukując optymalnej powierzchni, na której mogłyby się rozwijać. W przeciwieństwie do pyłków roślin, uczula przez cały rok.

Do najczęstszych symptomów kataru siennego należy obfity i wodnisty katar, kichanie, a także łzawienie i swędzenie oczu. Objawy te zwykle mają charakter okresowy i występują w czasie pylenia drzew i traw. Obecnie pacjenci mają możliwość ściągnięcia specjalnej aplikacji na telefon z kalendarzem pylenia roślin, dzięki czemu mogą łatwiej kontrolować swoją chorobę i odpowiednio szybko wdrożyć leczenie farmakologiczne. Leczenie to ma za zadanie zmniejszyć objawy choroby w okresie jej nasilenia – mówi dr hab n. med. Dmitry Tretiakow, specjalista laryngolog (otolaryngolog).

Katar sienny – co może zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia alergii?

Są to czynniki takie, jak:

• ciąża,
• wiek (wraz z wiekiem spada odporność na alergeny),
• częsty kontakt z alergenami,
• polipy nosa,
• dziedziczna skłonność do alergii,
• inne formy alergii – np. astma.

Katar sienny – domowe sposoby

Katar sienny może zostać złagodzony za pomocą kilku domowych sposobów. Świetnym rozwiązaniem na zmniejszenie ilości alergenów w domu i biurze jest stosowanie nawilżaczy powietrza. Wykorzystać można także kilka kropli dowolnego olejku eterycznego.

Ponadto złagodzą katar sienny leki bez recepty. Bardzo dobrym rozwiązaniem są roztwory soli oraz wody morskiej, które pomagają oczyścić nos, nawilżają i nie powodują uzależnienia.

Osoby uczulone na roztocza powinny przestrzegać kilku zasad. Ważne jest częste odkurzanie, utrzymywanie w czystości płaskich powierzchni, pranie dywanów, firan, zasłon, pościeli. Dobrze jest regularnie wietrzyć pościel, szczególnie zimną, gdyż niska temperatura pomoże wybić grzyby.

Katar sienny – leczenie

Osoby, które podejrzewają katar sienny, powinny zgłosić się do alergologa. Na podstawie dokładnej diagnostyki jest on w stanie dobrać optymalną metodę leczenia, dostosowaną do indywidualnych potrzeb. Bardzo dobre efekty uzyskuje się podczas odczulania. Taka kuracja trwa od 3 do 5 lat i polega na ciągłym podawaniu pacjentowi alergenu, przy czym na początku dawka ta jest zwiększana, aż osiągnie maksymalny poziom. Stosuje się ją przede wszystkim w przypadkach alergii całorocznych – np. uczulenia na sierść i roztocza.

Choć odczulanie przynosi bardzo dobre efekty, to istnieją pewne przeciwwskazania do podjęcia leczenia, a są to: choroby o podłożu immunologicznym, nowotwory, choroby tkanki łącznej, zły stan ogólny pacjenta, infekcje bakteryjne i wirusowe. Tej metody nie stosuje się także u osób z ciężkim przebiegiem alergii oraz o przebiegu niestabilnym.
W przypadku alergii można też stosować środki doustne. Większość z nich działa poprzez hamowanie histaminy. Silniej działające preparaty wydawane są jedynie na receptę.

Chcąc przeprowadzić skuteczne leczenie, konieczna jest konsultacja z lekarzem specjalistą. Tylko wówczas mamy pewność, że kuracja zostanie dobrana optymalnie do naszych potrzeb. Jest to również ważne w kontekście zapobiegania powikłaniom. Najpoważniejszym, a zarazem dość powszechnym, jest astma oskrzelowa. Ponadto pojawić może się bezsenność, problemy ze swobodnym oddychaniem oraz częste bóle głowy.

W przypadku kataru siennego dodatkową ulgę może przynieść ulga czynników, które zaburzają drożność nosa. Do najpowszechniejszych należy skrzywienie przegrody nosowej oraz przerost małżowin nosowych. W takim przypadku najlepiej sprawdzą się specjalistyczne zabiegi.

Bibliografia

1. Bartkowiak-Emeryk M, Emeryk A: Allergen immunotherapy in allergic rhinitis [w:] „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 2012, s. 32-38.
2. Emeryk A, Bartkowiak-Emeryk M, Kowalska M: Definition, classification and epidemiology of allergic rhinitis [w:] „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 2012, s. 1-5.
3. Emeryk A, Bartkowiak-Emeryk M: Therapeutic management of allergic rhinitis [w:] „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 2012, s. 19-31.
4. Jurkiewicz D: Przewlekły alergiczny nieżyt nosa [w:] „Przewodnik Lekarza”, 2003, s. 24-37.
5. Samoliński B, Rapiejko P: Prophylaxis of allergic rhinitis [w:] „Advances in Dermatology and Allergology”, 2003, s. 10-14.